回忆上次所提到的,隐马尔科夫模型引出的三个基本问题:

      1)概率计算问题:给定模型参数$lambda=(A,B,pi)$ 以及某个观测序列$O=(0_{1},…,0_{T})$, 如何高效地计算出概率$P(Omid lambda)$?

      2)学习问题:已知某个观测序列$O=(o_{1},…,o_{T})$, 如何得到参数$lambda=(A,B,pi)$使得似然函数$P(Omidlambda)$极大,或者至少尽量大?

      3)预测问题:预测问题,也成为解码问题(Decoding Problem),也就是已知观测序列$O=(o_{1},…,o_{T})$, 以及参数$lambda=(A,B,pi)$, 求不可观测序列$I$使得概率: egin{equation}P(Imid O,lambda)end{equation}极大。

       这一次就总结一下后面两个问题的算法。

1.学习算法:Baum-Welch算法

      将Baum-Welch算法就是将EM算法应用于HMM的参数学习。这时候我们假设某带未知参数$lambda=(A,B,pi)$有一可观测序列$O=(o_{1},…,o_{T})$,现在我们开始计算E步。

      在$E$步中,假设我们第(s)次迭代已经有某个参数$lambda^{(s)}=(A^{(s)},B^{(s)},pi^{(s)})$, 现在我们要计算的是条件期望:

                     egin{equation}egin{split}&E_{I}(log P(O,Imid lambda)mid O,lambda^{(s)})
ewline =&sum_{I}P(Imid O,lambda^{(s)})log P(O,Imid lambda)
ewline =&sum_{I}frac{P(O,Imid lambda^{(s)})}{P(Omid lambda^{(s)})}log P(O,Imid lambda)end{split}end{equation}

      由于$P(Omid lambda^{(s)})$为常数,求上述期望的极小值等价于求$P(Omid lambda^{(s)})cdot E_{I}(log P(O,Imid lambda)mid O,lambda^{(s)})$之极小值,这时为了方便起见我们令函数$Q(lambda,lambda^{(s)}) riangleq P(Omid lambda^{(s)})cdot E_{I}(log P(O,Imid lambda)mid O,lambda^{(s)})=sum_{I}P(O,Imid lambda^{(s)})log P(O,Imid lambda)$, 而不是直接将$Q$定义为条件期望$E_{I}(log P(O,Imid lambda)mid O,lambda^{(s)})$。

      注意到,我们直接计算概率:

                          $$P(O,Imid lambda)=prod_{t=1}^{T}B_{o_{t}i_{t}}cdotprod_{t=1}^{T-1}A_{i_{t+1}i_{t}}cdot pi_{i_{1}},$$

从而:

                          egin{equation}log P(O,Imidlambda)=sum_{t=1}^{T}log B_{o_{t}i_{t}}+sum_{t}^{T-1}log A_{i_{t+1}i_{t}}+logpi_{i_{1}},end{equation}

结合定义我们立即得到:

                          egin{equation}Q(lambda,lambda^{(s)})=sum_{I}sum_{t=1}^{T}P(O,Imidlambda^{(s)})log B_{o_{t}i_{t}}+sum_{I}sum_{t=1}^{T-1}P(O,Imidlambda^{(s)})+sum_{I}P(O,Imid lambda^{(s)})logpi_{i_{1}}.end{equation}

      计算上式第一项:

                          egin{equation}egin{split}&sum_{I}sum_{t=1}^{T}P(O,Imid lambda^{(s)})log B_{o_{t}i_{t}}
ewline =&sum_{t=1}^{T}sum_{k=1}^{K}sum_{I:i_{t}=k}P(O,Imid lambda^{(s)})log B_{o_{t}k}
ewline =&sum_{t=1}^{T}sum_{k=1}^{K}P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})log B_{o_{t}k}.end{split}end{equation}

      类似地,第二,第三项分别为$sum_{k,l}sum_{t=1}^{T-1}lbrace P(O,i_{t}=k,i_{t+1}=lmidlambda^{(s)})bracelog A_{lk},$ $sum_{k=1}^{K}P(O,i_{1}=kmidlambda^{(s)})logpi_{k},$

所以我们自然有:

egin{equation}egin{split}Q(lambda,lambda^{(s)})=&sum_{t=1}^{T}sum_{k=1}^{K}P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})log B_{o_{t}k}+sum_{k,l}sum_{t=1}^{T-1}lbrace P(O,i_{t}=k,i_{t+1}=lmidlambda^{(s)})bracelog A_{lk}+
ewline &sum_{k=1}^{K}P(O,i_{1}=kmidlambda^{(s)})logpi_{k},end{split}end{equation}

现在E步完成。

      M步中,我们很容易得到当$Q(lambda,lambda^{(s)})$最大的时候,有:

                           egin{equation}A_{lk}=frac{sum_{t=1}^{T-1}P(O,i_{t}=k,i_{t+1}=lmid lambda^{(s)})}{sum_{t=1}^{T-1}P(O,i_{t}=kmid lambda^{(s)})}end{equation}

                           egin{equation}B_{alpha k}=frac{sum_{t:o_{t}=alpha}P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})}{sum_{t=1}^{T}P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})}end{equation}

                           egin{equation}pi_{i}=frac{P(O,i_{1}=imid lambda^{(s)})}{P(Omid lambda^{(s)})}end{equation}

      

       算法一(Baum-Welch算法)


       输入:观测序列$O=(o_{1},…,o_{T})$;

       输出:隐马尔科夫模型参数$lambda=(A,B,lambda)$

       Step1.  初始化参数$lambda^{(0)}=(A^{(0)},B^{(0)},lambda^{(0)})$;

       Step2.  对$s=1,…$不断执行如下操作,直到停止条件满足:

                       1)   对$t=1,…,T$,$k=1,…K$递归计算:

                             $alpha_{t,k}^{(s)}=B_{o_{1}k}^{(s)}pi_{k}^{(s)}$ 当$t=1$,

                             $alpha_{t,k}^{(s)}=sum_{l=1}^{K}B_{o_{t}l}^{(s)}A_{lk}^{(s)}alpha_{t-1,k}^{(s)}$当$t>1$

                       2)   对$t=T,T-1,…,1$,$k=1,…,K$递归计算:

                             $eta_{t,k}^{(s)}=1$ 当$t=T$,

                             $eta_{t,k}^{(s)}=sum_{l=1}^{K}eta_{t+1,l}^{(s)}B_{o_{t+1}l}^{(s)}A_{lk}^{(s)}$

                       3)   计算概率:

                              对$t=1,…,T-1$, $k,l=1,…,K$:

                             $$P(O,i_{t}=k,i_{t+1}=lmid lambda^{(s)})=eta_{t+1,l}^{(s)}B_{o_{t+1}l}^{(s)}A_{lk}^{(s)}alpha_{t,k}^{(s)}$$

                              对$t=1,…,T$,$k=1,…,K$:

                             $$P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})=eta_{t,k}^{(s)}alpha_{t,k}^{(s)}$$

                              计算:

                             $$P(Omidlambda^{(s)})=sum_{k=1}^{K}alpha_{T,k}^{(s)}$$

                       4)   计算:

                            egin{equation}A_{lk}^{(s+1)}=frac{sum_{t=1}^{T-1}P(O,i_{t}=k,i_{t+1}=lmid lambda^{(s)})}{sum_{t=1}^{T-1}P(O,i_{t}=kmid lambda^{(s)})}end{equation}

 

                           egin{equation}B_{alpha k}^{(s+1)}=frac{sum_{t:o_{t}=alpha}P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})}{sum_{t=1}^{T}P(O,i_{t}=kmidlambda^{(s)})}end{equation}

 

                           egin{equation}pi_{i}^{(s+1)}=frac{P(O,i_{1}=imid lambda^{(s)})}{P(Omid lambda^{(s)})}end{equation}

 

       Step3  输出最终得到的参数$lambda^{(S)}=(A^{(S)},B^{(S)},pi^{(S)})$, 其中$S$为学习步长。


2.预测问题:维特比算法

      维特比算法(Viterbi Algorithm)就是用动态规划法求最短路径$I$使得$P(Imid O,lambda)$极大(等价于$P(O,I)$极大)。首先我们观察一个事实是,如果不可观测序列(也称状态路径)$I=(i_{1},…,i_{T})$是一个最优路径的话,那么对于任意$t=1,…,T$,前$t$个状态组成的路径$I_{t}=(i_{1},…,i_{t})$也必定是一个固定$t$时刻的状态下的最优路径,具体来说就是:

    egin{equation}(i_{1},…,i_{t})=mathop{ ext{argmax}}limits_{lbrace(i^{prime}_{1},…,i^{prime}_{t})mid i^{prime}_{s}inlbrace 1,…,Kbrace, i_{t}^{prime}=i_{t}brace}P(O,i_{1}^{prime},…,i_{t}^{prime},i_{t+1},…,i_{T}midlambda).end{equation}

          注意到对于满足$t_{t}^{prime}=i_{t}$之序列我们又有:  egin{equation}P(O,i_{1}^{prime},…,i_{t}^{prime},i_{t+1},…,i_{T}midlambda)=P(i_{t+1},…,i_{T},o_{t+1},…,o_{T}mid i_{t})P(o_{1},…,o_{t},i_{1}^{prime},…,i_{t}^{prime}midlambda),end{equation}

所以(13)等价于:

 egin{equation}(i_{1},…,i_{t})=mathop{ ext{argmax}}limits_{lbrace(i^{prime}_{1},…,i^{prime}_{t})mid i^{prime}_{s}inlbrace 1,…,Kbrace, i_{t}^{prime}=i_{t}brace}P(o_{1},…,o_{t},i_{1}^{prime},…,i_{t}^{prime}midlambda).end{equation}

           (15)可以启发我们设计一个动态规划算法如下:

                  我们现在想递归地求:

                              egin{equation}delta_{t,i} riangleq mathop{max}limits_{(i_{1},…,i_{t-1})}P(o_{1},…,o_{t},i_{1},…,i_{t-1},i_{t}=imidlambda)end{equation}

                  以及: egin{equation}psi_{t,i} riangleq (mathop{ ext{argmax}}limits_{(i_{1},…,i_{t-1})}P(o_{1},…,o_{t},i_{1},…,i_{t-1},i_{t}=imidlambda))_{t-1},end{equation}

注意的这里$mathop{ ext{argmax}}limits_{(i_{1},…,i_{t-1})}P(o_{1},…,o_{t},i_{1},…,i_{t-1},i_{t}=imidlambda)$是一个长度为$t-1$的状态序列(路径),而上面公式的下标表示取该序列的最后一个状态,也就是路径终点。上面的定义式中$delta_{t,i}$表示前$t$步最优概率值,当固定第$t$步状态为$i$的情况下;$psi_{t,i}$表示该最优解的倒数第二步的状态,记录该状态以便于回溯。

                  我们很容易得到递推关系:

                                    egin{equation}delta_{t+1,i}=max_{j} B_{o_{t+1}i}A_{ij}delta_{t,j}end{equation}

                                    egin{equation}psi_{t+1,i}=mathop{ ext{argmax}}limits_{j}A_{ij}delta_{t,j}end{equation}

                  如果以此由上式递推得到$delta$,$psi$, 我们立即可以得到最优路径$I^{ast}=(i^{ast}_{1},…,i^{ast}_{T})$:

                                    egin{equation}i^{ast}_{T}=mathop{ ext{argmax}}limits_{j}delta_{T,j},end{equation}

                                    egin{equation}i^{ast}_{t}=psi_{t+1,i^{ast}_{t+1}}(t=T-1,…,1),end{equation}

                 综上我们总结一下:


                 算法二(维特比算法):

                 输入:观测序列$O=(o_{1},…,o_{T})$, 参数$lambda=(A,B,pi)$;

                 输出:预测最优路径$I^{ast}=(i^{ast}_{1},…,i^{ast}_{T})$.

                 Step1. 初始化:$delta_{1,i}=B_{o_{1},i}pi_{i}$, $psi_{1,i}=0$

                 Step2. 对$t=2,…T$, $i=1,…,K$递推得到:

                             $$delta_{t,i}=max_{j}B_{o_{t}i}A_{ij}delta_{t-1,j},$$

                             $$psi_{t,i}=mathop{ ext{argmax}}limits_{j}A_{ij}delta_{t-1,j}$$

                 Step3. 回溯得到最优路径:

                             $$i^{ast}_{T}=mathop{ ext{argmax}}limits_{i}delta_{T,i}$$,

                             对$t=T-1,…,1$:

                             $$i^{ast}_{t}=psi_{t+1,i^{ast}_{t+1}}$$,

                             输出$I^{ast}=(i^{ast}_{1},…,i^{ast}_{T})$。